مبانی مسئولیت مدنی ناشی از عیب تولید و توزیع دارو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال

چکیده

مبتنی بر ساختارها و رویکرد‌‌های قضائی و اجتماعی و اقتصادی هر جامعه بر محور حمایت از مصرف‌‌‌کننده در نظام‌‌های حقوقی مختلف، اصل مسئولیت محض در قبال تولید کالای معیوب، بدون این‌که نیازی به اثبات تقصیر تولید و توزیع‌‌‌کننده باشد، پذیرفته شده است. در نظام حقوقی ایران، اگرچه کماکان مسئولیت مبتنی بر تقصیر، رویکرد قضائی غالب و مسلط است، لیکن با لحاظ این‌که در عصر مدرن و صنعتی امروز و پیچیدگی فناورانۀ تولید کالاها و حرفه‌ای‌‌بودن مشاغل، حمایت از حقوق مصرف‌‌‌کننده مقتضی پذیرش مسئولیت محض است؛ لذا تمایل نظام حقوقی ایران به پذیرش مسئولیت محض در حوزۀ حمایت از مصرف‌‌‌کننده در قوانین مختلف، ازجمله مقررات مربوط به تولید و توزیع دارو، گامی مهم برای ارتقای اعتماد عمومی است.
برای اجتناب از تحمیل مسئولیت محض به تولید و توزیع‌‌‌کنندۀ دارو، ضروری است دارو به‌نحوی تولید و توزیع شود که مصرف‌‌‌کننده با اطمینان‌خاطر، بدون آن‌که خطری از رهگذر استفاده از این دارو وی را تهدید کند، آن‌ را مصرف نماید. البته این امر مستلزم مسئولیت و تکلیف قانونی است. با وجود این، چنانچه به سبب استفاده از داروی معیوب به شخصی خسارتی وارد شود، تحمیل مسئولیت مدنی مربوطه مقتضی اثبات وجود رابطۀ سببیت بین ضرر و عیب دارو است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Civil liability for defects in the production and distribution of medicines

نویسندگان [English]

  • Fathollah Rahimi 1
  • Razieh Raskati 2
1 Assistant Professor, Islamic Azad University, North Tehran Branch
2 PhD student in Private Law at Islamic Azad University, North Tehran Branch
چکیده [English]


Based on each society's judicial, social and economic structures and approaches, the principle of strict liability for producing defective goods has been accepted, without the need to prove the fault of the producer and distributor.
In the Iranian legal system, however, liability based on fault is still the dominant judicial approach. However, considering that in today's modern and industrial age and the technological complexity of production and professions, protection of consumer rights is appropriate to accept strict liability. So the tendency of the Iranian legal system to accept pure responsibility in the field of consumer protection in various laws, including regulations on the production and distribution of medicines, is an essential step in building public confidence.
To avoid imposing strict liability on the manufacturers and distributors of the pharmaceuticals, they must be produced and distributed safely to consumers; hence, they use them without the fear of harm or danger.
Of course, this is associated with legal responsibility and obligation. However, suppose a person is harmed due to the use of a defective drug; in that case, it is necessary to prove the causal relationship between the harm and the defect of the drug.

کلیدواژه‌ها [English]

  • liability
  • medicine
  • compensation
  • production
  • distribution
ابراهیمی، سیدنصرالله (1386). «مسئولیت تولید کالای معیوب و حمایت از مصرف‌کنندگان (تحلیل حقوقی در سه نظام حقوقی برتر دنیا)». پژوهشنامۀ حقوق و علوم سیاسی، شمارۀ 5.
الزحیلی، وهبة (1998م). «نظریة الضمان أو احکام المسؤولیة المدنیة و الجنائیة فى فقه الاسلامى». دمشق: دارالفکر.
امامی، حسن (1386). حقوق مدنی، ج۱. تهران: نشر اسلامیه.
بادینی، حسن، شعبانی، هادی و رادپرور، سجاد (1391). «مسئولیت محض؛ مبانی و مصادیق». فصلنامۀ حقوق تطبیقی، دورۀ 3، شمارۀ 1، ص 19-36.
باریکلو،علیرضا (1387). مسئولیت مدنی. تهران: میزان، چاپ دوم.
بجنوردی، محمدحسن (1413ق). القواعد الفقهیة، جلد 1. قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دوم.
 بهرامی احمدی، حمید و فهیمی، عزیزاله (1386). «مبنای مسئولیت مدنی زیست محیطی در فقه و حقوق ایران». پژوهشنامه حقوق اسلامی، دورۀ 8، شمارۀ 2، ص121-150.
جانی‌پور، مجتبی و عباسی، مراد (1392). «بررسی مسئولیت مطلق از منظر حقوق کیفری و فقه امامیه با تأکید بر مسئولیت پزشک». فصلنامۀ مطالعات حقوقی معاصر، دورۀ 4، شمارۀ 6، ص 23-53.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1396). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). فلسفه عمومی حقوق بر پایه اصالت عمل، تئوری موازنه. تهران: گنج دانش، چاپ اول.
حسینی مراغه‌ای، سید میرعبدالفتاح (1417). عناوین، ج 2. قم: جامعۀ مدرسین، چاپ اول.
دیلمی، احمد و سلیمی، فضه (1395). «مبانی مسئولیت مدنی ناشی از اعمال رویه‌های ضد رقابتی». پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ 20، شمارۀ 4، ص 81-107.
رحمانی، محمد (1376). «قاعده غرور». فصلنامۀ فقه اهل بیت فارسی، سال سوم، شمارۀ 10.
سعدی، حسینعلی، احمدی، محمدحسن و خدایار، حسین (1389). «مبانی ضمانت و برائت پزشک در صورت ارتکاب خطا در فقه امامیه». فصلنامۀ فقه پزشکی، دورۀ 2، شمارۀ 3 و 4، ص 87-127.
صادقی مقدم، محمدحس و غفاری فارسانی، بهنام (1390). «روح حقوق رقابت (مطالعه تطبیقی در اهداف حقوق رقابت)». مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 75، شمارۀ 73 ، ص 113-146.
صفایی، حسین (1382). قواعد عمومی قراردادها، ج ۲. نشر میزان، چاپ اول.
طباطبائى کربلائی، سیدعلی بن محمد علی (صاحب ریاض) (١٤١٨ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. مصحح: محمد بهره‌مند، محسن قدیرى، کریم انصارى و علی مروارید. قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.
طباطبائى یزدی، سید محمدکاظم بن عبدالعظیم (1423). العروه الوثقى، ج 6. مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول.
طهماسبی، علی و علی‌پور، کوروش (1390). «اثر تقصیر و مسئولیت محض در ترغیب عامل زیان و زیان‌دیده به رعایت احتیاط». مجلۀ حقوقی دادگستری، دورۀ 75، شمارۀ 74، ص 129-159.
عسگرزاده، علیرضا (1397). بیمه‌های مسئولیت و طرح‌‌های خاص. تهران: انتشارات پژوهشکدۀ بیمه مرکزی.
فخر المحققین (1387). ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد، ج۱. قم: چاپخانۀ علمیه.
کاشف الغطاء، محمد حسین بن علی بن محمد رضا (1953ق). تحریر المجلة. نجف اشرف: المکتبة المرتضویة.
کاتوزیان، ناصر (1384الف). الزامات خارج از قرارداد؛ ضمان قهری. تهران: دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
کاتوزیان، ناصر (1384ب). «حمایت از زیان‌دیده و مسئولیت تولیدکنننده در حقوق فرانسه». مطالعات حقوق خصوصی، شمارۀ 68، ص 179-198.
کریمی، عباس و آذین، سیدمحمد (1387). «اعمال قاعدۀ غرور در چارچوب مسئولیت مدنی پزشکی». فصلنامۀ حقوق پزشکی، دورۀ ۲، ش ۶، ص 13-51.
محقق حلی (1377ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج۲. قم: چاپخانۀ مکتبة العلمیة الاسلامیة.
موحدی لنکرانى، محمدفاضل (١٤٢٥ق). القواعد الفقهیة. قم: مرکز فقه ائمه الاطهار.
نجفی، محمدحسن (1362). جواهر الکلام، ج۲۳. بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
Faure, M. (Editor) (2009). Tort Law & Economics. The UK, Edward Elgar Publishing, 2nd edition.
Gordley, J., & Von Mehren, A. T. (2006). An Introduction to the Comparative Study of Private Law: Readings, Cases, Materials: Cambridge University Press.
Komninos, A. P. (2008). EC private antitrust enforcement. Hart Publishing, Oxford/Portland.
Penneau, Jean.(1996). La responsabilite du medecin / Imprenta: Paris, Dalloz, 2. ed.135 p
Posner, R. A. (2003). Economic Analysis of Law. The USA, Aspen Publishers, Sixth edition.
Tunc, A. (1981). La Responsabilite civil. economica.
Van Genden Loos v. Nederlandse Administratie der Belastingen (1963).