مرتبۀ حقوقی سفارش خرید و فروش در سامانۀ معاملات اوراق بهادار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری حقوق خصوصی و مدرس دانشگاه - مرکز تدوین، تنقیح و تطبیق قوانین و مقررات بازار سرمایه، سازمان بورس و اوراق بهادار، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

سفارش خرید و فروش در بازار اوراق بهادار بخشی از فرایند معاملاتی این بازار قلمداد می‌‏شود و از این حیث که باید از طریق نهاد مالی (کارگزار) محقق و در سامانۀ معاملات ثبت شود، ماهیت آن در میان نهادهای حقوقی با ابهام‌هایی مواجه است. این ابهام، به سبب حکومت تشریفات بر معاملات اوراق بهادار و نقش‌آفرینی شرکت‌های کارگزاری و بورس‌ها و مقام ناظر، از این قرار است که چون معاملات اوراق بهادار اصولاً در جلسة معاملاتی و بر بستر سامانۀ معاملات انجام می‌شود و اشخاص ذی‌ربط در فرایند آن صرفاً بنابه ضوابط و مقررات حرفه‌ای این حوزه به خرید و فروش مبادرت می‌کنند، تشریفاتی است و وصف مدنظر (تشریفات) نیز در کنار ایجاب و قبول رکن سوم به حساب می‌آید. بنابراین، اگرچه تصور دعوت به معامله‏‌دانستن سفارش مذکور وجود دارد، چون هر کارگزار براساس موقعیت خرید یا فروش برای مشتریان خود ایجاب و قبول را صورت می‌دهد، احتساب سفارش به‌عنوان ایجاب یا قبول از قوام بیشتری برخوردار است که البته تحقق آن منوط به طی شرایط و تشریفات مربوط به ثبت در سامانۀ معاملاتی و تأیید ناظر بازار در بورس است. طبعاً، چنانچه عملیات مدنظر به تحقق معامله و ثبت در پرتفوی مشتری بینجامد، آثاری را برای طرفین و نهاد مالی خواهد داشت که موضوع این نوشتار است. این آثار، نسبت به طرفین، تابعی از احکام عقد بیع است و در رابطه با کارگزاری، ناظر به الزام مقررات و تکالیف حرفه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Order of Sale (Buying and Selling) in Trading System of Securities and Exchange Transactions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sadeghi 1
  • Ehsan Ghadimi 2
1 Ph.D. in Private Law, Faculty of Law, Mofid University- The Department of Codification, Expurgation and Compliance of the Capital Market Laws and Regulations, Tehran, Iran
2 M.A. in Private Law, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Order of sale (buying and selling) in securities and the stock exchange market is a part of the transaction process of this market (securities and exchange). Due to the process fulfilled by the financial institution (brokerage), it should be registered in the trading system. Hence, in some cases, ambiguities arise in terms of legal institutions. These ambiguities arise from governing formalities on stock exchange transactions and the role of brokerage companies, bourse, and financial market supervisory. Since securities transactions are realised at the trading session and through the trading system, all parties should follow sales according to professional rules and regulations. So, the stock exchange transactions are formal, and the item mentioned above (Formalities) is the third component in securities and exchange transactions besides offer and acceptance. Therefore, although there is a possibility of being invited to negotiate or transaction for an order of sale in the trading system in securities and exchange transactions, each broker, based on clients' buying or selling situation, makes the offer or acceptance. (brokerage does offer and accept according to a position of buy and sale for their clients.) Thus, considering order as an acceptance has more consistency, which depends on the conditions and formalities related to registration in the trading system and its approval by the market supervisory in the stock exchange market. Naturally, suppose the interplay leads to fulfilling a transaction and registering in the client's portfolio. In that case, it will affect parties and the financial institution that is the subject of this essay. These effects are subject to a contract of sale regulations and have the regulatory obligation and professional duty for the supervision.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Order
  • Sale (buy and sell)
  • Offer and acceptance
  • Invitation to a transaction
  • Contract formalities
  • Brokerage and securities client
  • Trading system
ابراهیمی، مریم (1392). مبانی حقوقی بیع سهام در بورس. تهران: نوای مدرسه و مرکز مالی ایران.
اسکینی، ربیعا (1398). حقوق تجارت شرکت‏های تجاری. ج 2. تهران: سمت، چاپ بیست و پنجم.
اصفهانى کمپانى، محمدحسین (1418 ه‍ ق). حاشیه کتاب المکاسب (ط- الحدیثه). قم: أنوار الهدى.‏ ‏
انصاری، علی و مریم حیدری سورشجانی (1393). «تحلیل حقوقی تأیید بورس در معاملات اوراق بهادار». فصلنامۀ بورس اوراق بهادار، شمارۀ 27، ص 129-159.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387). تأثیر اراده در حقوق مدنی. تهران: گنج دانش، چاپ دوم.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). دایره المعارف حقوق مدنی و تجارت. تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1395). الفارق. تهران: گنج دانش، چاپ سوم.
جمالی، جعفر و صادقی، محمد (1396). رویه هیأت داوری بورس و اوراق بهادار (تا پایان سال 1395). تهران: انتشارات بورس.
جمالی، جعفر، صادقی، محمد و شیدائی آشتیانی، نوید (1399). رویه هیأت داوری بورس و اوراق بهادار (دفتر دوم: 1396- 1398). تهران: انتشارات بورس.
سلطانی، محمد (1393). «معاملات عمده سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران». فصلنامۀ پژوهش حقوق خصوصی، دورۀ 3، شمارۀ 9، ص 63-100.
سلطانی، محمد (1396). حقوق بازار سرمایه. تهران: انتشارات سمت، چاپ چهارم.
شبانی، محمد (1392). بازارها و نهادهای مالی. تهران: انتشارات سمت.
شهیدی، مهدی (1396). تشکیل قراردادها و تعهدات، ج 1. تهران: انتشارات مجد، چاپ سیزدهم.
صفایی، سیدحسین (1396). دوره مقدماتی حقوق مدنی، ج 2. تهران: نشر میزان، چاپ بیست‌‏وهفتم.
عاملى (شهید اول)، محمد بن مکى‏ (1417 ه‍ ق). الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم.
عاملی (شهید ثانی)، زین‏الدین بن على‏ (1410 ه‍ ق‏). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشّى- کلانتر). قم: کتابفروشى داورى.‏
عبدی‏‌پورفرد، ابراهیم (1396). مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ هفتم.
کاتوزیان، ناصر (1398). قواعد عمومی قراردادها، ج 1. تهران: گنج دانش، چاپ سوم.
کاویانی، کورش (1398). حقوق شرکت‏‌های تجارتی. تهران: نشر میزان، چاپ ششم.
کریمی، عباس و صادقی، محمد (1397). «تعهد تشریفاتی در معاملات بورس و اوراق بهادار (تحلیل رأی هیأت داوری بورس مبنی بر اعلان عدم تحقق معامله)». مجلۀ دانش حقوق مدنی، شمارۀ 1، پیاپی 13، ص 40-51.
گروه نویسندگان (1389). نهادهای مالی- راهنمای قانون بازار اوراق بهادار. تهران: شرکت اطلاع‏‌رسانی و خدمات بورس.
محقق‏داماد، سیدمصطفی؛ قنواتی، جلیل؛ وحدتی شبیری، سیدحسن و عبدی‏‌پورفرد، ابراهیم (1389). حقوق قراردادها در فقه امامیه، ج 2. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نجفى (کاشف الغطاء)، محمدحسین بن على (1359 ه‍ ق). تحریر المجله. نجف اشرف: المکتبه المرتضویه.‏
Hazen, Lee Thomas (2009). Securities Regulation in a Nutshell. 10th edition, Nutshell Series.
SEC (2011). “Trading Basics understanding the Different Ways to Buy and sell stock”. SEC Pub. No. 141 (3/11), available at: https://www.sec.gov/files/trading101basics.pdf