تأثیر پیشگیرانۀ سرمایۀ اجتماعی رسانه‌ای بر بزهکاری در بستر فناوری‌های نوین در دوران اپیدمی کرونا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

2 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه، مراغه، ایران

3 دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی ، مراغه، ایران

چکیده

در دوران اپیدمی کرونایی، به علت افزایش هجمۀ کاربران به فضای سایبری و بهره‌مندی از آن، لزوم آموزش مؤلفه‌های سرمایه‌های اجتماعی رسانه‌ای یا سواد رسانه‌ای به‌منظور کنترل و کاهش جرایم سایبری به‌عنوان یکی از ملزومات اساسی برای کاربران به‌ویژه مخاطبان جوان دوچندان شده است. هدف اصلی از نگارش این مقاله بررسی تأثیر مؤلفه‌های سرمایه‌های اجتماعی رسانه‌ای، از منظر دانشگاهیان در کاهش جرایم و آسیب‌های فضای مجازی و عوامل اجتماعی ـ فرهنگی در بستر رسانه‌های نوین است. پژوهش با روش پیمایشی صورت گرفته و شیوۀ جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه است. جامعۀ آماری دربردارندۀ دانشجویان مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1401-1400 است که از میان آنان،250 نفر برای نمونۀ پژوهش از راه فرمول کوکران انتخاب شده‌اند.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که افزایش توانایی کاربران در جامعه، بر پایۀ ترویج سواد مبتنی بر فرهنگ، اخلاق، عدالت و درک آگاهانه و انتقادی از ماهیت رسانه‌های جمعی و فنونی که از سوی تولیدکنندگان رسانه استفاده می‌شود، بر فرد و جامعه در جهت کاهش بزهکاری سایبری موثر واقع می‌شود. از یافته‌های پژوهش چنین برمی‌آید که بین درک محتوای پیام‌ها، آگاهی از اهداف پنهان پیام‌ها، گزینش آگاهانۀ پیام‌ها، تجزیه‌وتحلیل پیام‌های رسانه‌ای، عقلانیت و نگاه انتقادی به پیام‌ها به‌عنوان مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی رسانه‌ای با کاهش آمار بزهکاری سایبری رابطۀ مستقیم وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The preventive role of social media capital on delinquency in the context of new technologies during the Corona epidemic

نویسندگان [English]

  • mokhtar bidarvand 1
  • Babak pourghahramani 2
  • Jamal Beigi 3
1 PhD student in Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Maragheh Branch
2 Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Maragheh Branch, Maragheh, Iran
3 Associate Professor of Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, Maragheh Branch,, Maragheh, Iran
چکیده [English]

During the COVID-19 epidemic, due to the increasing influx of users to cyberspace and its use, the need to teach the components of social media capital or media literacy to control and reduce cybercrime is an essential requirement for users, especially young audiences doubled. The primary purpose of writing this article is to investigate the impact of the components of social media capital from the perspective of academics in reducing crimes and harms of cyberspace and socio-cultural factors in the context of new media. The research was conducted by survey method, and the data collection method was a questionnaire. The statistical population includes students studying in the academic year 1401-1400, of whom 250 have been selected for the research sample using Cochran's formula.
Findings show that increasing the ability of users in society, based on promoting literacy based on culture, ethics, justice, and conscious and critical understanding of the nature of mass media and techniques used by media producers on the individual and society to reduce cybercrime is effective. The study's findings show a direct relationship between understanding the content of messages, awareness of the hidden purposes of messages, conscious selection of messages, analysis of media messages, rationality and critical view of messages as components of social media capital with reducing cybercrime statistics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Components of social media capital
  • new technologies
  • crime prevention
  • COVID-19
امینی، فهیمه (۱۳۹4). ضرورت آشنایی باسواد رسانه‌ای در خانواده. دومین کنفرانس ملی توسعۀ پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، https://civilica.com/doc/395151/
بهره‌مند، حمید، محمد کوره‌پز، حسین و سلیمی، احسان (۱۳۹۳). راهبردهای وضعی پیشگیری از بزهکاری سایبری. آموزه‌های حقوق کیفری، 11(7)، ۱۷۶-۱۴۷.
تقی‌زاده، عباس (1391). ارتقای سواد رسانه‌ای زمینۀ کاهش آسیب‌های اجتماعی نوپدید فضای مجازی. نخستین کنگره ملی فضای مجازی و آسیب های اجتماعی نوپدید، تهران.
تومن، الیزابت (۱۳۸۰). مهارت‌ها و راهبردهای آموزش رسانه‌ای. حسن نورایی بیدخت (مترجم). رسانه، پیاپی 45، 10-15.
حاج محمدی، مریم (1395). نگاهی به اهمیت سواد رسانه‌ای در استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند. مدیریت رسانه، 27، 37-46.
جلالی فراهانی، امیرحسین و منفرد، محبوبه (۱۳۹۲). حمایت قانونی از آسیب‌دیدگان سایبری. مجلس و راهبرد، 20(73)، ۱۳۲- 108
جوان جعفری، عبدالرضا و سیدزاده ثانی، مهدی (۱۳۹۱). رهنمودهای عملی پیشگیری از جرم. به سفارش معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه. تهران: نشر میزان.
جهانجونیا، شاپور (۱۳۹۲). ضرورت سواد رسانه‌ای در فضای مجازی. رسانه، ۹۷، 22-45.
حامدی، محمد (۱۳۹۱). عوامل اجتماعی فرهنگی مرتبط با سواد رسانه‌ای دانشجویان (مطالعۀ موردی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد تهران شرق). مطالعات رسانه‌ای، 19(7)، 7۷-۶۵.
حق‌پرست، محمداسماعیل و دهقان شاد، حوریه (۱۳۹۳). مطالعه مهارت‌های سواد رسانه‌ای کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی در ایران: مطالعه موردی کاربران اینستاگرام و فیس‌بوک. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی در ایران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.، ص۴۹-۳۵.
خواجه، احمد و انبارکی، لیلا (۱۳۹۳). ضرورت سواد رسانه‌ای و تأثیر آن بر حفظ حریم خصوصی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی در ایران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.ص۴۳- ۲۹.
رضوی، سید نورالدین و عبدالملکی، پروانه (1399). نقش عوامل روان‌شناختی در گرایش دانشجویان به فضای مجازی. مطالعات رسانه‌های نوین، 6(23)، 100-82.
سالمی، آزاده، خانیکی، هادی، صبوری خسروشاهی، حبیب و هاشمی، شهناز (1400). استفادۀ کاربران از رسانه‌های اجتماعی و رابطۀ آن با سواد رسانه‌ای (در حوزۀ سلامت شهر تهران). مطالعات میان‌رشته‌ای ارتباطات، 4(12)،5-36.
شجاعی، ثارالله، دهداری، طاهره، دوران، بهناز، نوری، کرامت اله و شجاعی، محمد (1395). تأثیر آموزش سواد رسانه‌ای بر پرخاشگری و نگرش به خشونت در کاربران نوجوان بازی‌های رایانه‌ای خشن. مطالعات رسانه‌های نوین، 2(8)، 173-201.
شجاعی، محمد، رحیمی، طاهره، شجاعی، ثاراله و دهداری، طاهر (1398). تأثیر سواد رسانه‌ای بر سرمایۀ فرهنگی (مطالعۀ موردی مؤسسات فرهنگی قرآنی اصفهان). مطالعات رسانه‌ای، 45، 107- 119.
شریفی رهنمو، مجید، سراجی، فرهاد و شریفی رهنمو، سعید (1397). نیازهای سواد رسانه‌ای دانشجویان دورۀ کارشناسی. مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 9(18)، 53-90.
شهوندپور، راضیه و سالار کیا، حمیدرضا (۱۳۹۳). قرآن و سواد رسانه‌ای با تأکید بر خبر و خبرنگاری. نشریۀ کتاب و سنّت دانشگاه قرآن و حدیث، ۵، 6۴-۵۰.
صادقی، جواد، نقیب‌السادات، سیدرضا و خمسه، مهناز (1400). نقش شبکه‌های اجتماعی همراه در مناسبات نسلی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبائی. مطالعات میانرشته‌ای ارتباطات و رسانه، 4(12)، 101-142.
علیزاده عطالو، قاسم، مجیدی قهرودی، نسیم و هاشمی، شهناز (۱۳۹۳). بررسی رابطۀ بین سواد رسانه‌ای و شکل‌گیری هویت فردی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی سواد رسانه‌ای و مسئولیت اجتماعی در ایران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
علیزاده، رقیه، عبدلی سلطان احمدی، جواد(1394)،  تأثیر آموزش سواد رسانه‌ای بر مهارت‌های تفکر انتقادی دانش‌آموزان، کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=67443
غنی‌زاده، مصطفی، یوسفی، علی و صدیق اورعی، غلامرضا (1399). تناسب‌یابی هنجارهای عمل و تعامل با ساختار آن در اینستاگرام. مطالعات رسانه‌های نوین، 6(23)، 53-90.
قادیان انارمرزی، فاطمه (1398). نقش سواد رسانه بر سواد سلامت زنان در استفاده از فضای مجازی مطالعۀ موردی زنان شهرستان محمودآباد استان مازندران. مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی، 4(5)، 1-12.
کریم‌زاده، بیاض، پورقهرمانی، بابک و بیگی، جمال (1400). طراحی مدل بومی سرمایه اجتماعی برای پیشگیری از جرائم سایبری، پژوهشی کیفی براساس نظریه زمینه‌ای. انتظام اجتماعی، 13(2)، 148-115
کوثری، مسعود (۱۳۸۷). تأثیر نسبی فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی در توسعه اجتماعی. مطالعه فرهنگ ارتباطات، 9(33)، ۱۳۹-۱۷۰.
ماهرخ، مژده، مجیدی قهرودی، نسیم و مظفری، افسانه (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر حقوق مالکیت معنوی در فضای مجازی. مطالعات رسانه‌های نوین، 6(33)، 259-284.
مقدس‌زاده، حسن و صفاهیه، هاجر (1396). سواد رسانه‌ای و آگاهی از آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی. مطالعات رسانه‌ای، 12(39)، 25-35.
Buckingham, D. (2013). Media Education: Literacy, Learning and Contemporary Culture. Cambridge: Polity Press.
Rogow, F. (2009). Teaching Media Literacy in Less Than an Hour. Journal of Media Literacy Education, 1(1), 72-73.
Dashora, K. (2011). Cybercrime in the society: Problems and preventions. Journal of Alternative Perspectives in the social sciences, 3(1), 240-259. https://www.japss.org/upload/11._Dashora%5B1%5D.pdf