مبانی ممنوعیت معاملات تبعیض آمیز از منظر حقوق رقابت (مطالعه در نظام حقوقی آمریکا، اتحادیه اروپایی و حقوق ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس

2 دانشیار دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد گروه حقوق خصوصی، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوعات قابل‌بحث در حقوق رقابت، معاملات تبعیض‌آمیز است. منظور از معاملات تبعیض‌آمیز قراردادهایی است که با وجود یکسان‌بودن اوضاع و احوال، در یکی از آن‌ها تبعیضی توجیه‌ناپذیر وجود دارد. این معاملات، از منظر حقوق رقابت، ضدرقابتی و ممنوع شناخته شده‌ است. در این مقاله، نویسندگان به بررسی مبانی ممنوعیت معاملات تبعیض‌آمیز پرداخته‌اند. این مقاله نشان می‌دهد که مبنای ممنوعیت معاملات تبعیض‌آمیز در آمریکا رفاه مصرف‌کننده، مبارزه با انحصار و حمایت از بازار اقتصاد آزاد است. در اتحادیۀ اروپایی نیز مبنا حفاظت از بازار مشترک و ساختارهای رقابتی است. در ایران نیز، بر مبنای عدم جواز سوء‌استفاده از حق، نظم عمومی و قواعد فقهی چون قاعدۀ لاضرر و منع اخلال در نظام، این معاملات ممنوع شده‌ است. بنابراین، با وجود دیدگاه‌های اقتصادی مخالف ممنوعیت این قراردادها، همچنان علل و مبانی حقوقی محکمی وجود دارد که لازم است این معاملات با شرایط خاصی ممنوع باشد. روش تحقیق تطبیقی است و مبانی ممنوعیت این معاملات از منظر اقتصادی و حقوقی در سه نظام حقوقی آمریکا، اتحادیۀ اروپایی و ایران مورد مداقه قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Basics of the Prohibition of Discriminatory Transactions from the Perspective of Competition Law (Study in the American Legal System, the European Union and Iranian Law)

نویسندگان [English]

  • Elham Sadat Sheikholeslam Noori 1
  • Mohammad Baqer Parsapour 2
  • Pejman Mohammadi 3
1 Ph.D Student, Department Privet Law, Faculty of Law, University of Tarbiat Modares.
2 Associate Professor, Faculty of Law, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Privet Law, Faculty of Law, University of Tarbiat Modares, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the subjects of the argument in the competition law is discriminatory transactions; the meaning of discriminatory transactions is any contract that, even though their situation is the same, there is unjustifiable discrimination in one of them. These transactions are anti-competition, and they are prohibited actions in competition law. The authors surveyed the basics of prohibiting discriminatory transactions in this article. This article showed the basics of the prohibition of discriminatory transactions in the USA, containing: Consumer welfare, the fight against monopoly, and market support in a free market system. Also, in the European Union, the basics protect the subscriber market and competitive structures. In Iran, these transactions are prohibited based on not being allowed to abuse the right, public order, and Jurisprudential rules such as the rule of no harm and the prohibition of disrupting the system. Therefore, despite the economic viewpoints against the prohibition of these contracts, there are still solid legal reasons and grounds that it is necessary to prohibit these transactions under certain conditions. The research method is comparative, and the economic and legal grounds for banning these transactions have been examined in the three legal systems of the United States, the European Union, and Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Discriminatory transactions
  • Discriminatory pricing
  • Competition law
  • Dominant position

مراجع

آخوند خراسانی، شیخ محمد کاظم (1410ق.). درر الفوائد فی الحاشیه علی الفرائد. تهران: مؤسسه الطبع و النشر التابعه لوزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی.
 اسماعیلی، محسن (1397). اصل حاکمیت اراده در حقوق غرب و اسلام مبانی، آثار و پیشینه تاریخی. فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، 5(2)، 1-26.
انصاری، مرتضی بن محمد امین (1398). فرائد الاصول، جلد 2. قم: مجمع الفکر الاسلامی، چاپ بیست‌وششم.
بجنوردی، حسن، مهریزی، مهدی و درایتی، محمدحسین (1396). القواعد الفقهیه، جلد 1. قم: نشر دلیل ما، چاپ چهارم.
تبریزی، المیرزا جواد (1385). صراط النجاه فی اجوبه الاستفتائات، جلد 1. قم: دار الصدیقه الشهید.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1388). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، جلد 5. تهران: گنج دانش. چاپ چهارم.
حسینی، سید علی (1392). قاعدۀ فقهی حرمت اخلال نظام و کاربرد آن در حوزۀ ارتباطات و رسانه. پژوهشنامه فقهی، 2(3)، 125-150.
خمینی، سید روح الله (1410ق.). الرسائل، جلد 1، قم: اسماعیلیان، چاپ اول.
خمینی، روح الله (1415ق.). المکاسب المحرمه، جلد 2. قم: مؤسسۀ اسماعیلیان، چاپ اول.
رشوند بوکانی، مهدی (1390). حقوق رقابت در فقه امامیه حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ اول.
صادقی مقدم، محمدحسین و غفاری فارسانی، بهنام (1390). روح حقوق رقابت (مطالعۀ تطبیقی در اهداف حقوق رقابت). مجله حقوقی دادگستری،75(73)، ص113-146.
عاملی، محمدبن مکی (شهید اول) (1400ق.). القواعد الفوائد، جلد 1، قم: کتابفروشی مفید، چاپ اول.
علاءالدینی، امیرعباس و شیری، مهرزاد (1395). قواعد حقوق رقابت در ایران و تحولات آن در پرتو سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی. فصلنامه قضاوت، 87، ص119-148.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1388). الالفین فی امامه امیر المومنین. نجف: مکتبه الحیدریه، چاپ دوم.
علامه حلی، حسن بن یوسف (1404ق.). مبادی الوصول الی علم الاصول. قم: المطبعه العلمیه، چاپ دوم.
فاضل تونی، عبد الله بن محمد (1415ق.). الوافیه فی اصول الفقه. قم: مجمع الفکر اسلامی، چاپ دوم.
قنواتی، جلیل و جعفری هرندی، مهشید (1399). مبانی ممنوعیت‌ها در حقوق رقابت (قانون سیاست‌های اجرایی اصل 44 قانون اساسی). مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 12(22)، 345- 372).
کاتوزیان، ناصر (1387). محدودیت‌های آزادی قراردادی بر مبنای حمایت از مصرف‌کننده. مطالعات حقوق خصوصی، 38(3)، 342- 327.
محقق داماد، سیدمصطفی (1383). قواعد فقه، جلد 1. تهران: علوم اسلامی، چاپ سیزدهم.
مظاهری، معصومه و آل ‌اسحق خویینی، زهرا (1391). قاعدۀ فقهی حقوقی انصاف. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 8(27)، 135- 164.
معبودی نیشابوری، رضا (1392). قراردادهای تبعیض‌آمیز مخل رقابت مطالعه تطبیقی در حقوق ایران، ایاالات متحدۀ آمریکا و اتحادیۀ اروپا. دوفصلنامه دانشنامه حقوق اقتصادی، 20(3)، 135-165.
مکارم شیرازی، ناصر (1370). القواعد الفقهیه، جلد 1. قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب، چاپ سوم.
ملک افضلی اردکانی، محسن (1390). قاعدۀ حفظ نظام و آثار آن با تأکید بر نظام سیاسی اسلام. رسالۀ دکتری، دانشگاه فردوسی مشهد.
ناصحی، علی (1394). مبانی حقوقی و فقهی رقابت. تهران: مجمع علمی فرهنگی مجد، چاپ اول.
Amato, G. (1997). Antitrust and the Bounds of Power: The Dilemma of Liberal Democracy in the History of the Market, Bloomsbury Publishing
Armstrong, M. (2006). Price Discrimination. Department of Economics, University College London.
Baumol, W. J., & Swanson, D. G. (2003). The new economy and ubiquitous competitive price discrimination: Identifying defensible criteria of market power. Antitrust Law Journal, 70(3), 661-685.
Bergemann, D., Brooks, B., & Morris, S. (2015). The limits of price discrimination. American Economic Review, 105(3), 921-57.‏
Bobic, A. (2011). Prohibition of Abuse of Rights in the EU. The University of Zagreb, Faculty of Law.
Botta, M., & Wiedemann, K. (2019). To Discrimination or not to Discrimination? Personalised Pricing in Online Market as Exploitative Abuse of Dominance. European Journal of Law and Economics, 50(3), 381-404.
Corts, K. (1998). Third-Degree Price Discrimination in Oligopoly: All-Out Competition and Strategic Commitment. RAND Journal of Economics, 29, 306- 323.
Council of Economic Advisers (2015). Big data and differential pricing. Council of Economic Advisor. Washington, D.C., Executive Office of the President of the United States, Council of Economic Advisors.
Dorsey, E. (2020). Antitrust in Retrograde: The Consumer Welfare Standard, Socio-Political Goals, and the Future of Enforcement. The Global Antitrust Institute Report on the Digital Economy, 4.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (2016). Directorate For Financial and Enterprise Affairs Competition Committee Roundtable on Price Discrimination, Note by the United States, DAF/COMP/WD(2016)69, at: https://www.justice.gov/atr/case-document/file/979211/download (last visited: 2022-08-26)
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (1999). Regulatory Reform in the United States, at: https://www.oecd.org/gov/regulatory-policy/2478900.pdf (last visited: 2022-08-26)
Ezrachi, A. (2018). EU Competition Law Goals and the Digital Economy. Oxford Legal Studies Research Paper. No. 17/2018.
Gifford, D. J., Kudrle, R. T. (2009). The Law and Economics of Price Discrimination in Modern Economies: Time for Reconciliation. UC Davis L. Rev., 43, 1235
Geradin, D., & Petit, N. (2005). Price Discrimination Under EC Competition Law: Another Antitrust Theory in Search of Limiting Principles. Global Competition Law Center Working Papers Series, 07/05.
Ibáñez Colomo, P. (2022). What is an Abuse of a Dominant Position? Deconstructing the Prohibition and Categorizing Practice. Research Handbook on Abuse of Dominance and Monopolization (Elgar 2022).
Lundborg, M., Ruhle, E. O., & Bahr, C. (2010). Discounts and Price Discrimination in the Telecommunications Regulation of NGA Network. 21st European Regional Conference of the International Telecommunications Society (ITS). Denmark, No. 23.
Machlup, F. (1955). Characteristics and Type of Price Discrimination. In Business Concentration and Price Policy, (pp. 397-440). Princeton University Press.
Miller, T. C., & Abbott, A. (2021). Policy and the Consumer Welfare Standard. Antitrust and Competition, Policy brief.
Papandropoulos, P. (2007). How Should Price Discrimination be Dealt with by Competition Authorities? Concurrences Revue des droits de la concurrence, 34-38.
Pool, J. (2016). Textbook on Contract Law. New York, Oxford University Press, 13th edition.
Schmalensee, R. (1981). Output and, Welfare Implications of Monopolistic Third-Degree Price Discrimination. American Economic Review, 71(1), 242-247.
Varian, H. (1985). Price discrimination and social welfare. The American Economic, 75(4), 870-875.
Valetti, T. (2003). Input price discrimination with downstream Cournot competitors. International Journal of Industrial Organization, 21(7), 969-988.
 
حقوق فناوری های نوین
دوره 3، شماره 5
بهار و تابستان
فروردین 1401
صفحه 167-182

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 24 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 19 مرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 مرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار