بررسی روش‌‏های فوق‌‏العادۀ شکایت از رأی داوری؛ بازبینی مفهوم نهایی‌بودن آرای داوری در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری حقوق بین‌الملل، عضو مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران قوه قضاییه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق تجارت بین الملل، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

داوری فرایندی است که در طی آن طرفین اختلاف به فرد یا افراد ثالثی اختیار و صلاحیت رسیدگی به اختلافات موردنظر را اعطا می‌کنند و رأی صادره را به‌منزلۀ رأیی لازم‌‏الاجرا می‏‌پذیرند. یکی از مهم‌‏ترین مزیت‌‏های نهاد داوری، نهایی و غیرقابل تجدیدنظر بودن آرای صادره است که طبعاً موجب کاهش طول دادرسی و تعدیل هزینه‏‌های دادخواهی می‏‌شود. بااین‌حال، گزارۀ مبنی بر نهایی‌بودن آرای داوری ضرورتاً و همیشه صادق نیست و قانون‏گذار روش‌‏هایی را برای بازبینی ماهوی آرای داوری پیش‌‏بینی کرده است. این مقاله، با پذیرش فرض ناممکن‌بودن استفاده از طرق شکایت عادی درخصوص آرای داوری، صرفاً به بررسی قابلیت اعمال طرق فوق‌العادۀ شکایت احصاشده در قانون آیین دادرسی مدنی دربارۀ آرای صادره از سوی مراجع داوری می‏‌پردازد. طرق فوق‌العادۀ شکایت از آرا در قانون آیین دادرسی مدنی عبارت‌‏اند از فرجام‌خواهی، اعادۀ دادرسی و اعتراض شخص ثالث. از این میان، در داوری داخلی که تابعیت طرفین ایرانی است، امکان توسل به اعتراض شخص ثالث متصور است و در داوری تجاری بین‌المللی نوعی اعادۀ دادرسی به رسمیت شناخته شده است و اعتراض شخص ثالث برای شکایت از آرا ممکن است. ذکر این نکته ضروری است که رأی دادگاه بدوی که در تأیید یا ابطال رأی داور صادر می‏‌شود، در زمرۀ آرای دادگاه قرار دارد که همچون سایر آرای قضایی فرض استفاده از طرق عادی و فوق‌‏العادۀ شکایت برای آن متصور است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Extraordinary Means of Objection to Arbitral Awards; Revisiting the Concept of Finality of Arbitration Awards

نویسندگان [English]

  • Nima Nasrollahi Shahri 1
  • Kimia Hajpirri 2
1 Ph. D in Interntaional Law amd member of Center for Judiciary Lawyers and Experts (Corresponding Author); nima_nasr@yahoo.com
2 PhD Student in International Trade Law, Tarbiat Modares University. k.hajpiri@elitepars.comersity, Tehran, Iran
چکیده [English]

Arbitration is the process during which the parties to a dispute grant third party/parties the authority to settle the dispute and undertake to accept the issued award as final and binding. One of the most important advantages of an arbitration award is its finality, which could naturally reduce costs and processing time. This said, it is not always the case that arbitral awards are final and the legislator has prescribed certain corrective mechanisms.
Assuming that ordinary appeal procedures are not available for arbitral awards, this article sets out to examine the possibility of applying extra-ordinary methods of appeal envisaged in Civil Procedures Act to arbitral awards. The extraordinary methods include appeal to the supreme court, retrials and appeal by third-parties. In domestic arbitration, where the parties are Iranian nationals, appeal by third-parties has been explicitly recognized, and in international commercial arbitration, retrial has in certain cases been envisaged, and appeal by third-parties is possible. Of course, court judgments on the request for annulment of arbitration awards could be subject to ordinary and extraordinary appeal mechanisms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arbitration
  • Extraordinary Means of Appeal
  • Retrial
  • Third Party Appeal
شمس، عبدالله (1398). آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، دوره‏ی بنیادین. تهران: انتشارات دراک، چاپ هجدهم، ص140.
متین‌دفتری، احمد (1387). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، جلد 2. تهران: انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد، چاپ اول.
شمس، عبدالله (1398). آیین دادرسی مدنی، جلد دوم، دوره‏ی پیشرفته. تهران: انتشارات دراک، چاپ هجدهم، ص274.
حیاتی، علی عباس (1390). آیین دادرسی مدنی در نظم کنونی. تهران: انتشارات میزان، چاپ اول، ص 615.
فرهادی، فروه، صاحبی، حسن و زارعشاهی، علی (1395). «اعادۀ دادرسی رأی داور درقانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 1376 ایران وقانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379». کنگرۀ بینالمللی جامع حقوق ایران.
مافی، همایون و تقی‌پور، محمدحسین (1396). ماهیت حقوقی نهاد داوری
افتخار جهرمی، گودرز (1378). «تحولات نهاد داوری در قوانین موضوعۀ ایران – دستاورد آن در حوزۀ داوری بین‌المللی». فصلنامۀ تحقیقات حقوقی، شمارۀ 27 و 28.
شجاعی، رسول، عیوض‌زاده، سیامک و حضوری، جمال (1396). «مقایسۀ قانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 1376 با مقررات داوری در آیین دادرسی مدنی». سومین کنفرانس سراسری حقوق و مطالعات قضایی، ص 5.
شیروی، عبدالحسین (1395). داوری تجاری بین‌المللی. تهران: انتشارات سمت.
توکلی، محمدمهدی (1399). آموزش جامع آیین دادرسی مدنی، جلد 1، انتشارات مکتوب آخر، چاپ دوم.
شمس، عبدالله (1390). آیین دادرسی مدنی، دوره‏ی پیشرفته، انتشارات دراک، جلد دوم، چاپ بیست‌و‌پنجم، ص 381.
نادعلی، مریم (1398). «بررسی داوری به عنوان یکی از طرق غیرقضایی حل‌وفصل اختلافات». نشریۀ قانونیار، دورۀ 3، شمارۀ 9، ص 241-265.
نهرینی، فریدون (پاییز و زمستان 1389). «تشخیص رییس قوه قضاییه به عنوان یکی از جهات اعادۀ دادرسی(1)». تحقیقات حقوقی، شمارۀ 52.
واحدی، جواد (بهار و تابستان 1369). «اعادۀ دادرسی در امور مدنی». نشریۀ کانون وکلا، شمارۀ 150 و 151، ص 7-46.
بهشتی، محمدجواد و مردانی، نادر (1381). «بررسی اعادۀ دادرس براساس قانون جدید آیین دادرسی مدنی مصوب 1379». کانون وکلا، شمارۀ 176، ص 123-142.
خدابخشی شلمزاری، عبدالله (1382). «اعتراض شخص ثالث نسبت به رأی داور». دادرسی، شمارۀ 39، ص 70-74.
سلامتی، یعقوب و حیدری، حسین (1382). شرایط اعتراض شخص ثالث و جایگاه آن در نظام داوری تجاری بین‌المللی». فصلنامۀ حقوق ملل، شمارۀ 11، ص 1-18.
Mazirow, A. (2008). The Advantages and Disadvantages of Arbitration as Compared to Litigation.
Kartuzov, M. (2015). Advantages and disadvantages of international commercial arbitration in comparison to litigation and other means of dispute resolution
Redfern, A., & Hunter, M. (2004). Law and Practice of International Commercial Arbitration, Sweet & Maxwell, 2004, p. 12.