هستی‌شناسی فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین (مطالعه‌ای تحلیلی و هنجاری با ادبیات فلسفۀ روش)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

10.22133/mtlj.2023.412299.1240

چکیده

‌فلسفۀ حقوق دانشی است که «دانش حقوق» و «حقوق‌پژوهی» را با روش تحلیلی و تعقلی بررسی می‌کند. این شیوۀ مطالعۀ پیراعلمی به‌نسبت هر پدیده و پدیداری زمینه‌ساز شناخت و تبیین ابعاد آن پدیده و پدیدار است. ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین ساحتی از ‌فلسفۀ حقوق است که حقوق فنّاوری‌های نوین را با رویکرد تحلیلی و تعقلی موضوع و محور مطالعه قرار داده است. ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین زمینه‌ساز مناسبی برای شکل‌گیری هندسۀ دانش حقوق فنّاوری‌های نوین و سیاست‌گذاری پژوهشی در ساحات بررسی‌های حقوقی مرتبط با حقوق و فنّاوری است. براین‌اساس، «هستی‌شناسی ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین» عنوان پژوهشی است که مسئلۀ اصلی آن تبیین ماهیت و هست‌های ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین و زمینه‌‌سازی برای شکل‌گیری نطام‌مند دانش حقوق فنّاوری‌های نوین است. پژوهش حاضر با بهره‌وری از سنجه‌ها و ادبیات فلسفۀ روش به مطالعۀ مفهوم‌شناسانۀ پدیدارهای برساختۀ ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین تحلیلی و ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین هنجاری پرداخته است. چنان‌که در تکمیل سیر پژوهش، از انگارۀ فلسفه به‌مثابۀ روش تا روش‌شناسی ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین و جغرافیای مسائل و ساختار ‌فلسفۀ حقوق فنّاوری‌های نوین بررسی شده‌اند. ارائۀ فهمیِ متفاوت از مفهوم واژۀ فلسفه در فلسفه‌های پیرادانشی و صورت‌بندی این دانش‌ها با گفتمان اولیۀ فیلسوفان مسلمان، ازجمله برون‌دادهای این پژوهش است. روش این پژوهش ارزیابی و داوری تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Ontology of Philosophy of Law of New Technologies (An analytical and normative study with the criterion of philosophy of method)

نویسنده [English]

  • Mohammad Ali Hashemi
Assistant Prof., Faculty of Law and Political Science of Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Philosophy of law is a science that examines "law knowledge" and "legal research" with an analytical and rational method. This method of parascientific study is the basis for understanding and explaining the dimensions of that phenomenon. The philosophy of the law of modern technologies is a field of philosophy of law that has made the law of modern technologies the subject and focus of study with an analytical and rational approach. The philosophy of the law of modern technologies is a suitable background for the formation of the geometry of the knowledge of the law of modern technologies and research policy in the fields of legal investigations related to law and technology. Therefore, "Ontology of the Philosophy of Modern Technologies Laws" is the title of research whose main issue is to explain the nature and core of the philosophy of modern technologies laws and to lay the groundwork for the systematic formation of the knowledge of modern technologies laws. The present research, using the criteria and literature of the philosophy of method, has studied conceptually the phenomena created by the philosophy of the law of new analytical technologies and the philosophy of the law of new normative technologies. As in completing the course of the research, from the idea of philosophy as a method to the methodology of the philosophy of the laws of modern technologies and the geography of the problems and the structure of the philosophy of the laws of modern technologies have been investigated. Providing a different understanding of the concept of the word philosophy in parascientific philosophies and the formulation of this knowledge with the initial discourse of Muslim philosophers is one of the outputs of this research. The method of this research is evaluation and analytical judgment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ontology of the Philosophy
  • Legal Philosophy of New Technologies
  • Legal Philosophy of New Analytical Technologies
ابن‌ سینا، أبو على حسین‌بن عبداللّه (1404). الشفاء (المنطق). قم: مکتبة آیت الله مرعشی.
ای. ریدی، دیوید (1392). ‌فلسفۀ حقوق. ترجمۀ حسن خسروی. تهران: مجد.
آخوند خراسانى، محمد کاظم‌بن حسین (1409ق). کفایة الأصول (طبع آل البیت). قم: آل البیت.
پاپکین، ریچارد اچ و استرول، آوروم (1375). متافیزیک و فلسفۀ معاصر. ترجمۀ سیدجلال‌الدین مینوی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
پترسن، دنیس (1395). مکاتب معاصر ‌فلسفۀ حقوق. ترجمۀ محمد مهدی ذوالقدری. تهران: ترجمان علوم انسانی.
تبیت، مارک (1384). ‌فلسفۀ حقوق. ترجمۀ حسین رضایی. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
چینهنگو، آستین (1394). مبانی ‌فلسفۀ حقوق. ترجمۀ هیبت الله نژندی‌منش. تهران: خرسندی.
حائرى اصفهانى، محمدحسین بن عبدالرحیم (1404ق). الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة. قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه.
دانش‌پژوه، مصطفی و خسروشاهى، قدرت‏اله (1390). ‌فلسفۀ حقوق. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
دل وکیو، جورجو (1380). ‌فلسفۀ حقوق. ترجمۀ جواد واحدی، تهران: میزان.
دیل، هالینگ (1364). مبانی و تاریخ فلسفه غرب. ترجمۀ عبدالحسین آذرنگ. تهران: کیهان.
رشاد، علی‌اکبر (1390). فلسفههای مضاف. به کوشش عبدالحسین خسروپناه. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی.
زرشناس، شهریار (1383). واژنامۀ فرهنگی، سیاسی. تهران: کتاب صبح.
ساکت، محمدحسین (1370). نگرشى تاریخى بر ‌فلسفۀ حقوق. تهران: شرکت انتشارات جهان معاصر.
سبحانى، جعفر (1424ق). إرشاد العقول الى مباحث الأصول. قم: مؤسسه امام صادق.
سروش، عبدالکریم (1380). تفرج صنع. تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1382). قـبض و بـسط تئوریک شریعت (نظریۀ تکامل مـعرفت‌ دینـی). تهران: صراط.
سروش، عبدالکریم (1382). علم چیست، فلسفه چیست؟. تهران: صراط.
شهابی، مهدی (1401). ‌فلسفۀ حقوق (مبانی نظری تحول نظام حقوقی از حقوق سنتی تا حقوق مدرن). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
صدرا، صدرالدین محمد شیرازی (1981). الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة. بیروت: دار احیاء التراث.
صلیبا، جمیل(1393). فرهنگ فلسفی. ترجمه: منوچهر صانعی درّه بیدی، تهران: حکمت.
طباطبایی، سیدجواد (1392). نشست وضعیت کنونی فلسفه در ایران. مؤسسۀ پرسش، هفتم آذر ماه سال 1392.
عراقی نجفی، عبد النبى (بی‌تا). التقریرات المسمى بالمحاکمات بین الأعلام. قم: چاپخانۀ قم.
کاتوزیان، ناصر (1401). ‌فلسفۀ حقوق. تهران: گنج دانش.
کندی، یعقوب بن اسحاق (1950). رسائل الکندى الفلسفیة، رسالة الکندى فى حدود الأشیاء و رسومها. القاهرة: دار الفکر العربی.
کوهن، تامس (1396). ساختار انقلابهای علمی. ترجمۀ سعید زیبا کلام. تهران: سمت.
کجورى شیرازى، محمدمهدی (1380). الاجتهاد و التقلید. قم: نهاوندی.
مصلح، علی‌اصغر (1386). مفهوم و اهمیت فلسفۀ فرهنگ. مجلۀ فلسفه، ۵(۲)، ۵-۱۶.
موراوتز، توماس ( 1387).‌ فلسفۀ حقوق؛ مبانی و کارکردها. ترجمۀ بهروز جندقی. قم:پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
مولوی، جلال‌الدین محمدبن محمد (1379). مثنوی معنوی. تهران: طلوع.
واربرتون، نیگل (1383). مقدمات فلسفه. ترجمۀ بهجت عباسی. تهران: جوانه رشد.
هاشمی، سید محمدعلی (1397). فقه زندگی در کشورهای غیراسلامی. قم: المصطفی.
هایدگر، مارتین (1373). پرسش از تکنولوژی.ترجمۀ شاپور اعتماد. ارغنون، ۱(۴)، 1-30.
Bunge, M. (2003). Philosophical inputs and outputs of technology. In. R. Scharff & V. Dusek (Eds.), Philosophy of technology: the technological condition, an anthropology (p. 172-181).‏
Jonas, H. (2003). ‘Toward a Philosophy of Technology’, In philosophy of technology: the technological condition: an anthology, Robert C. Scharff and Val Dusek (eds.), Oxford, UK: Blackwell.
Skolimowski, H. (1966). The structure of thinking in technology. In Contributions to a Philosophy of Technology: Studies in the Structure of Thinking in the Technological Sciences (pp. 72-85). Dordrecht: Springer Netherlands.‏